SRVO naar Cyprus: terugblik ESHA Conferentie | Schoolleiders zijn de belangrijkste leiders van het land!
Eind mei vond op Cyprus de tweejaarlijkse conferentie plaats van de European School Heads Association (ESHA). Zo’n 400 deelnemers uit heel Europa en zelfs Canada waren aanwezig om het belang en de uitdagingen van schoolleiders in Europa te bespreken.
Vanuit Nederland vertegenwoordigden de Adviesraad Schoolleiders en SRVO de Nederlandse schoolleiders in het vo. Wat maakt dat schoolleiders de belangrijkste leiders van een land zijn?
Meer informatie over de conferentie is te vinden op https://esha2022cy.eu/.
Schoolbezoek
Elke ochtend pakten we, als rechtgeaarde Nederlanders, de fiets naar de conferentielocatie. Heuveltje op en af in de vroege warmte konden we onze indrukken tot dan toe de ruimte geven en van het eiland genieten. De eerste dag van de conferentie bezochten we een middelbare school in Nicosia: het oudste gymnasion van het eiland. In het Cypriotische schoolsysteem is het gymnasion het driejarige brede vervolg op het primaire onderwijs, voor iedereen en onafhankelijk van niveau toegankelijk. Wie daarna nog door willen leren kan naar het driejarige lyceum. De directeur van het gymnasion ontving ons kort en een beetje gehaast, al snel werden we onder het genot van heerlijke Cypriotische gebakjes naar het aanpalende museum gedirigeerd dat onderdeel is van de school. Dit bezoek ging naadloos over in het stadsbezoek met gids over de geschiedenis van Nicosia.
Inclusieve scholen
Vooral werd merkbaar dat het Turks-Grieks-Cypriotische conflict (sinds 1974) zo’n diepe wond heeft geslagen in de hele maatschappij, dat het ook nu het dagelijkse werk van schoolleiders nog beïnvloedt. Men heeft begrip en medeleven voor Oekraïne, maar niet voor de reactie van de Europese Unie omdat Cyprus – nog steeds – in eenzelfde situatie verkeert als gevolg van de Turkse inval op Cyprus al bijna 50 jaar geleden. Er zijn nog steeds vluchtelingen in eigen land, die niet naar hun eigen huis terug kunnen keren omdat daar nu Turkse Cyprioten wonen. Het maakt dat projecten zoals bijvoorbeeld Migrant Children’s Integration | ESHA en Inclusive schools nog steeds actueel en belangrijk zijn.
Deze actuele onderwerpen passen bij het thema van de conferentie: School Leadership 2020+, Trends and challenges for quality in education and schools that include. Diverse bijdragen belichtten vanuit (internationale) ontwikkelingen de rol van schoolleiders, zoals leiderschap na de pandemie, kansenongelijkheid (sociale mobiliteit, sociale ongelijkheid en verschillende typen ongelijkheid en discriminatie), inclusie en het versterken van de stem van leerlingen in school. Deze uitdagingen stonden al voor corona op de agenda en zijn alleen maar versterkt de afgelopen jaren.
Schoolleiders zijn de belangrijkste leiders
De Finse Head of Institute of Educational Leaderschip Mika Risku van de Universiteit van Jyväskylä maakte zijn statement met overtuiging: schoolleiders zijn de belangrijkste leiders van een land! Zij geven invulling aan de kwaliteit van onderwijs, een belichamen daarmee een essentiële waarde in elk land. Erkenning van het belang van het vak van schoolleider staat in meerdere landen hoog op de agenda, niet alleen in Finland maar bijvoorbeeld ook in Noorwegen en gastland Cyprus. Net zoals in Nederland.
Bijdragen gingen bijvoorbeeld over de rol van leiderschap in tijden van onzekerheid: wat vraagt het van leiders om effectief te zijn in tijden van chaos en complexiteit? En hoe kan een ‘edupreneurial’ perspectief bijdragen aan beter onderwijs? Op deze en andere leiderschapspraktijken is het goed om breder te kijken en niet opnieuw het wiel te willen uitvinden, dat geldt ook internationaal. De vernieuwde Nederlandse beroepsstandaard (vertaald in het Engels) hebben we gedeeld met onze collega’s in een workshop. Dat leidde tot interessante gesprekken over bijvoorbeeld de nieuwe standaard in Duitsland en onderzoek onder schoolleiders in Noorwegen. Ook leerden we dat er diverse internationale projecten zijn waar je als schoolleider aan mee kunt doen of de resultaten van kunt benutten (zie www.ESHA.org). Vragen van internationale collega’s over hoe wij in Nederland dingen aanpakken scherpen de geest en dwingen om onze eigen aanpak vanuit een ander perspectief opnieuw kritisch te bekijken. Een voorbeeld is het REHARE (reaching the “hard to reach”) project; zie video voor meer informatie op https://reachingthehardtoreach.eu/video. Ook een workshop van ChildUp over ‘age appropriate learning dialogues’ was heel interessant en leerzaam. Er zijn op Europees niveau allerlei bronnen beschikbaar die scholen helpen om (bij de leeftijd passende) verantwoordelijkheid bij de kinderen te leggen. Echt de moeite waard om eens naar te kijken: www.child-up.eu.
Karin Wouters (namens de Adviesraad Schoolleiders), Noortje Schadenberg en Martine Maes (namens SRVO)
Meer weten?
Vanuit Nederland zijn de AVS (schoolleiders po) en de VO-raad (schoolleiders vo) lid van de ESHA. Alle schoolleiders zijn uitgenodigd om (via deze leden) mee te doen aan activiteiten of (online) bijeenkomsten bij te wonen. Kijk op www.esha.org voor concrete projecten van ESHA. Op de website vind je ook allerlei informatie over leiderschap, onderzoeken en de mogelijkheid om mee te doen aan Job Shadowing.